فیلم «نیاد» (Nyad)، ساختۀ کارگردانان مستند موفق الیزابت چای وازارهلی و جیمیچین، داستان واقعی دیانا نیاد (Diana Nyad)، شناگر ماراتن، و تلاشهای بیوقفۀ او برای شنا از کوبا به فلوریدا را روایت میکند. این فیلم با بازی برجسته آنت بینینگ در نقش دیانا نیاد و جودی فاستر در نقش بانی استول، مربی و بهترین دوست دیانا، توانسته است بهخوبی تعصب و ارادۀ قهرمان فیلم را به تصویر بکشد. موفقیت در ورزش شنای استقامتی نیازمند شخصیتی خاص است و موفقیت در سطح دیانا نیاد که در سن ۶۴سالگی و در پنجمین تلاش خود بدون کمک از قفس کوسه از کوبا به فلوریدا شنا کرد، نیازمند ترکیبی از ویژگیهای شخصیتی است که بسیاری را به چالش میکشد. نکتۀ جالبتوجه این است که فیلم «نیاد» اولین نمایش جهانی خود را در جشنوارۀ فیلم تلوراید داشت، جایی که مستند «Free Solo» نیز پنج سال پیش اولین نمایش خود را در آنجا تجربه کرد. این دو فیلم هر دو بهنوعی به بررسی اراده و پشتکار ورزشکارانی میپردازند که در مسیر دستیابی به اهدافشان با چالشهای فراوانی مواجه میشوند. درحالیکه «Free Solo» داستان کوهنوردی است که بهتنهایی به دنبال فتح یک صخره بلند است. حال از میان صخره و سنگ به اقیانوس بیرحم میرسیم. جیمیچین خود یکی از کوهنوردان حرفهای است و پایش به مستندسازی نیز با فیلم «مرو» که داستان فتح یکی از دشوارترین قلل جهان است باز شده است که خود نیز در متن مستند حضور دارد. او و همسرش در سال ۲۰۱۳ با هم ازدواج کردهاند و در سال ۲۰۱۹ جایزۀ اسکار بهترین مستند را ربودند. بدین شکل است که تمام تمرکزشان بر ورزشهای سخت و ماجراجوییهای آدمیزاد است و فیلمسازانی هستند که چالشها را میپذیرند و در جستوجوی آنها رواناند. در «نیاد» هم به همین شکل مسیر اثر را دنبال کردهاند.
روایت فیلم هر چند جریانی است که بسیاری با آن آشنا هستند؛ اما با تمرکز بر دوستی مرکزی بین دیانا و بانی توانسته است داستانی تحریکآمیز و دلنشین از رؤیاها و اراده را به تصویر بکشد و همچنین توانسته است با تمرکز بر دوستی و تعاملات پیچیدۀ این دو زن، عمقی به داستان اضافه کند که تماشاگران را در طول صحنههای طولانی شنا همراه خود نگه دارد.
آنت بینینگ با بازی درخشان خود در نقش دیانا نیاد توانسته است تماشاگران را حتی در سختترین لحظات مجذوب خود کند. جودی فاستر نیز با بازی احساسی و عمیق خود در نقش بانی استول به ما یادآوری میکند که چقدر او را در صحنۀ سینما کم داشتهایم. فاستر با نمایش وفاداری و حمایت بیقیدوشرط از دیانا، نقش مهمی در تقویت موضوعات فیلم ایفا میکند.
بهتصویرکشیدن دوستی بین دیانا و بانی است بیشک حتی فراتر از سوژه اهمیت پیدا میکند. دوستی که با عشق و بدون احساسات اضافی به تصویر کشیده شده است به یکی از محورهای اصلی داستان بدل میشود. در صحنههای ابتدایی فیلم، رابطۀ پیچیده و متقاعدکنندهای بین این دو زن نمایش داده میشود. اینرابطه که ترکیبی از شوخیها و اختلافات محبتآمیز است، نشان میدهد که این دو زن چقدر یکدیگر را بهخوبی میشناسند. بانی در برابر درخواست imperious دیانا برای مربیگری در تلاش جدید او برای عبور از صد مایل فاصلۀ بین کوبا و فلوریدا، مقاومت نمیکند و به او میپیوندد.
ساخت فیلمی بر اساس داستان واقعی با چالشهای زیادی همراه است. فیلم «نیاد» نیز از این قاعده مستثنا نیست. ازجمله این چالشها میتوان به فیلمبرداری صحنههای شنا در اقیانوس اشاره کرد. فیلمبرداری توسط کلودیو میراندا (برندۀ اسکار برای فیلم «Life of Pi») انجام شده است که توانسته است صحنههای شنا را با سرزندگی و جذابیت بصری خاصی به تصویر بکشد. صحنههای اقیانوس که عمدتاً در جمهوری دومینیکن فیلمبرداری شدهاند، همیشه جذاب و گاهی دلهرهآور هستند، با تهدیدهای کوسهها و عروسهای دریایی که دیانا را در مسیرش تهدید میکنند. در اولین فیلم داستانی خود، کارگردانان وازارهلی و چین توانستهاند همان فرماندهی بر داستانگویی سینمایی را که در مستندهای خود نشان دادهاند، به نمایش بگذارند. این فیلم نشاندهندۀ تواناییهای آنها در ایجاد تجربهای سینمایی و حسی است که تماشاگران را به خود جذب میکند. شاید فیلمنامه میتوانست از لحن تاریکتری بهرهمند شود، اما بهعنوان یک تجربۀ احساسی و نمایشی، «نیاد» موفقیتآمیز است. یکی از جنبههای جالب فیلم، استفاده هوشمندانه از کلیپهای آرشیوی واقعی از دیانا نیاد در دوران جوانی است. این کلیپها بههمراه فهرست آهنگهای ذهنی او، توهمات خوابآلود از تاجمحل و خاطرات تلخ دوران کودکی که او را مانند پیراناها دنبال میکنند، به فیلم عمق و غنا میبخشند. این خاطرات تلخ، ازجمله تجربۀ سوءاستفاده جنسی توسط مربی مرد خود، انگیزهای برای دیانا ایجاد کردهاند تا با ارادهای بینظیر به اهداف خود برسد و بهنوعی انتقام خود را از کسی که عشق او به شنا را آلوده کرده بود، بگیرد. البته «نیاد» تاکنون با واکنشهای مختلفی روبرو شده است. برخی از ورزشکاران و مفسران ورزشی به برخی از اغراقهایی که دیانا نیاد در طول دوران حرفهای خود مطرح کرده، انتقاد کردهاند. بااینحال، یکی از نقاط قوت فیلم این است که کارگردانان، درحالیکه به دنبال تجلیل از دستاوردهای نیاد هستند، از نشاندادن خودخواهی و شخصیت جنگجوی او نیز دریغ نمیکنند. حتی کسانی که احساسات متضادی نسبت به دیانا نیاد واقعی دارند، با بازی فوقالعاده آنت بینینگ در نقش اصلی تحتتأثیر قرار خواهند گرفت. آنت بینینگ همیشه بازیگری بوده که از نمایش خودبینی دوری میکند و در این فیلم نیز او بهخوبی تکبعدی بودن و خودمحوری نیاد را به تصویر میکشد. روابط کلیدی در فیلم، دوستی دیانا با مربیاش بانی استول (با بازی جودی فاستر) و جان بارتلت (با بازی ریس ایفانس)، کاپیتان کشتیای که نیاد را در شنای موفق و ناموفقش هدایت کرده، هستند. نیاد با ویژگیهای شخصیتی خود ریسک ازدستدادن این دوستان و همکاران را دارد، اما بینینگ با اجرای درخشان خود توانسته است تماشاگران را حتی در سختترین لحظات مشتاق نگاه دارد.
نیاد داستانی الهامبخش از اراده و پشتکار انسانی را روایت میکند.- از بازی فاستر در نقش بانی نیز نمیتوان گذشت که فیلم را به تجربهای تماشایی و بهیادماندنی تبدیل کرده است. – این فیلم نشاندهنده اهمیت داشتن اهداف بلندپروازانه و تسلیمنشدن در برابر چالشها است و بیشک تأثیرگذار و الهامبخش خواهد بود. هرچند فیلم در برخی لحظات دچار کاستیهایی میشود، اما تلاشهای بیوقفه دیانا نیاد و حمایت دوستان نزدیکش به زیبایی به تصویر کشیده شده است. «نیاد» همچنین بهعنوان یک فیلم زنانه قوی، بهخوبی توانسته است نقشها و روابط زنان را به تصویر بکشد و نشان دهد که زنان نیز میتوانند داستانهای بزرگ و الهامبخش را به نمایش بگذارند. علاوهبر چالشهای فیزیکی، فیلم به بررسی چالشهای شخصی و روانی دیانا نیاد نیز میپردازد. در یکی از صحنههای مهم، دیانا درباره سوءاستفاده جنسی که در نوجوانی توسط مربی خود تجربه کرده بود، صحبت میکند. این لحظه که بهصورت دراماتیک و تأثیرگذار به تصویر کشیده شده است، نشان میدهد که چگونه این تجربه تلخ بر زندگی و اراده او تأثیر گذاشته و انگیزهای برای تلاشهای بیوقفه او شده است. این جنبه از داستان، عمق بیشتری به شخصیت دیانا نیاد میبخشد و تماشاگران را با جنبههای انسانی و آسیبپذیریهای او آشنا میکند. باز هم باید اشاره کرد که کلودیو میراندا با فیلمبرداری درخشانش چه نقش تأثیرگذاری در شکل فیلم داشته است. او توانسته با استفاده از تصاویر زیبا و تأثیرگذار از اقیانوس و صحنههای شنا، تماشاگران را به دنیای دیانا نیاد ببرد و آنها را در این سفر پرمخاطره همراه کند. همچنین، موسیقی متن فیلم که بهخوبی با لحظات احساسی و هیجانی داستان هماهنگ شده است، به تأثیرگذاری بیشتر فیلم کمک کرده است. همچنین در فیلم «نیاد» به تأثیرات اجتماعی و فرهنگی تلاشهای دیانا نیاد پرداخته است. او بهعنوان یک زن و یک ورزشکار استثنایی، نهتنها به دستاوردهای بزرگی دستیافته، بلکه الهامبخش بسیاری از زنان و مردان در سراسر جهان شده است. فیلم نشان میدهد که چگونه اراده و پشتکار میتواند به تغییرات بزرگ اجتماعی و فرهنگی منجر شود و الهامبخش نسلهای آینده باشد.
«نیاد» یک اثر سینمایی ارزشمند و تأثیرگذار است که با بازیهای درخشان، کارگردانی ماهرانه و داستانی الهامبخش توانسته است تماشاگران را به دنیای دیانا نیاد ببرد و آنها را با چالشها و دستاوردهای این ورزشکار استثنایی آشنا کند. این فیلم نهتنها به جنبههای فیزیکی و ورزشی داستان پرداخته، بلکه با بررسی جنبههای شخصی و روانی دیانا نیاد، عمق بیشتری به داستان بخشیده و آن را به یک تجربۀ تماشایی و بهیادماندنی تبدیل کرده است.
«نیاد» یک فیلم زنانه قدرتمند است که نشان میدهد زنان نیز میتوانند داستانهای بزرگ و الهامبخش را به نمایش بگذارند و تأثیرات اجتماعی و فرهنگی بزرگی ایجاد کنند.