کریسمس همواره برای میلیاردها نفر در جهان مناسبت مهمی محسوب میشود. بهخصوص مقاربتش با تعطیلات پایان سال فرصت مناسبی را به وجود میآورد تا خانوادهها در کنار هم به سینما بروند یا در این عصر شبکههای استریم آنلاین به تماشای فیلم بنشینند و اینگونه است که سینمای آمریکا با تولید فیلمهایی با حال و هوای کریسمس و سال نو بازار جذابی را برای خود به وجود آورده است و برای بسیاری سنت است که حداقل هر سال در چنین مواقعی چند فیلم کریسمسی تماشا کنند. میتوان گفت که صدها از این دست فیلمها برای سینما و تلویزیون تولید شده و هر ساله نیز تعداد دیگری به آرشیو این دسته آثار اضافه میشود. در این میان پیداکردن آثاری که ماندگار شوند و به خاطره جمعی پیوند خورند آسان نیست. اما چه در میان آثار کلاسیک تاریخ سینما و چه در میان آثار مدرن هستند فیلمهایی که لذت مواجه با آنها در چنین روزهایی شورانگیز و برخی اوقات مسحورکننده است. در سیاهه پیش رو با فیلمهایی روبرو هستیم که اینگونه اند و خاطره بازی با آنها یا مرور دوباره شان موجبات تأمل، تاثر یا نشاط خاطر میشوند. این خاصیت بزرگ سینماست که در هر موقعیت زمانی، مکانی و روانی میتوان به آن رجوع کرد و خود را به دست امواج پردامنه اش سپرد و از هم آغوشی با آن لذت برد.
۱- درباره یک پسر/پل و کریس ولتز/۲۰۰۲
یکی از فیلمهای دلچسب و دوست داشتنی که روابط انسانی پر احساس و به یاد ماندنی را به تصویر میکشد. و پس از گذر بیست و اندی سال همچنان دیدنی است. «هیوگرانت» و «راشل وایز» جوان و زیبا و مسحور کننده اند. و روایت مردی که باید به تنهایی نقش والد را ایفا کند و رابطه اش با پسر دوازده ساله پر مشکلی به تدریج او را با جنبههای دیگری از پیچ و خمهای زندگی آشنا میسازد و او را مسئولیت پذیر تر میکند. فیلمی که در حال و هوای کریسمس و سال نو میتواند قلبها را آرام و لبخندی دلنشین بر لبها بنشاند. روایتی که در جهان شلوغ و آشوب زده امروزی برای لختی آسایش روان و اندیشیدن به حقایقی که در قلب آدمی میجوشد بسیار مناسب و روح افزاست.
۲- کریسمس در کانیتیکات/پیتر گادفری/۱۹۴۵
همه آن چیزی که از یک کلاسیک کریسمسی متعلق به دوران طلایی هالیوود توقع دارید در این اثر یافت میشود. حضور یکی از بهترین زنان طلایی تاریخ سینما «باربارا استانویک» و شیمی فوق العاده ای که بین او یک افسر خوش تیپ نیروی دریایی «دنیس مورگان» به وجود میآید. با یک داستان کلاسیک کمدی -عاشقانه از کمپانی معظم برادران وارنر موفق میشود یکی از بهترین فیلمهای کریسمسی تاریخ سینما را رقم بزند. فیلمی گه همه هنرپیشگان و عواملش درگذشته اند. اما اینقدری زنده و سرحال است که اشک به چشمان هر مخاطبی که ارزش دوران طلایی سینما و شاید روابط آدمی قبل از انفجار فنّاوریهای مدرن را میداند بیاورد. اثری که سفری است به روزهایی در انتهای جنگ دوم جهانی و آدمیانی که نیاز به عشق، امید و باور داشتند برای شروعی دوباره. دیدن معصومیت بوسههای سیاهوسفید و روابط بی غل و غشی که باورش این روزها دشوار به نظر میرسد میتواند بهترین پیشنهاد برای شروع یک سال متفاوت با امیدهای نو باشد.
۳- بتمن باز میگردد/تیم برتون/۱۹۹۲
کریسمس با دیوانگیهای تیم برتون در دومین و آخرین تلاشش برای احیای این قهرمان کتابهای کمیک لذتی دیگر دارد. «مایکل کیتون»، «دنی دویتوو»، «میشل فایفر» و «کریستوفر واکن» در این کمدی سیاه برتونی لحظات بسیار مفرحی را برای ضیافتی کریسمسی ترتیب داده اند. تقابل بتمن و شخصیت جذاب پنگوئن در کنار زن گربه ای هر چند نتوانست نظر خیلی از دوستداران شوالیه سیاه پوش را جلب کند که آن را بیش از حد خشن، خارج از قاعده و افراطی میدانستند. اما همچنان به خاطر سکانسهای جذابش و شلوغیهای بی حد و حصرش دیدنی است. هر جا که اثر انگشت تیم برتون موجود است شکی نیست که بارقههای از نبوغ در کارگردانی، شخصیت پردازی و شیوههای خلاقانه روایت را میتوان مشاهده کرد.
۴- کریسمس سیاه/روی مور/۱۹۷۴
اگر از فیلمهای شاد و پایان بندیهای امیدبخش کریسمسی خسته شده اید و دلتان یک ترس واقیعی و خشونتی خونین میخواهد. این فیلم احتمالن به مذاقتان خوش میآید. فیلمی که در درجه بندی «آر» جای میگیرد. و داستان یک قاتل زنجیرهای است که به در شب کریسمس به سلاخی دختران نوجوان میپردازد. کارگردانی خلاقانه روی مور همراه با تدوینی جنون آمیز و روایت دهشتناک که در آن سالهای دهه هفتاد مخاطب را به یاد شیوه کارگردانی «ویلیام فریدکین» در «جن گیر» میانداخت یکی از متفاوترین تجریبات کریسمسی تاریخ را رقم زد. سنتی که کموبیش تکرار شده اما کمتر فیلمی به پای جنون و دیوانگی کریسمس سیاه میرسد. به خصوص با بازی “الیویا هسی” و «کیر دولیا» که در بازتاب این لحظات پر تنش بسیار موفق بوده اند.
۵- بابانوئل بد/تری زویگف/۲۰۰۳
«بیلی باب تورنتون» و «برنی مک» در یکی از بهترینهای کمدیهای کریسمسی که میتوان تصور کرد. دو دزد که برای دستبرد به فروشگاهی خود را شبیه بابانوئل در میآورند؛ اما گرفتار یک بچه پر دردسر میشوند و زنجیرهای از وقایع ریزودرشت بر سرشان آوار میشود.
ترکیب تورنتون و «تونی کاکس» کوتاه قامت ترکیب بسیار عالی از آب درآمده است و به سبک کمدیهای اسلپ استیک لحظات پر زد و خورد و جفنگ بسیاری دارد که خنده آور و مفرحند. گذر بیست سال از از این کمدی کریسمسی نتوانسته تاثری بر جذابیتش برای دیدار دوباره در چنین شبهایی داشته باشد. بسیاری ائوقات فیلمهای کوچک با اتمسفر جذابی که خلق میکنند میتوانند در خاطرهها باقی بمانند بدون اینکه ادعای مهمی را یدک بکشند. بابانوئل بد یکی از همین دسته آثار است.
۶- کریسمس چارلی براون/بیل منندز/۱۹۶۵
یکی از زیباترین انیمیشنهایی که راجع به کریسمس ساخته شده است. چارلی پسر کوچکی است که از بمباران تبلیغاتی که درباره کریسمس میشود خسته شده است و در جستجوی معنی عمیقتری در آن میگردد. سفر کشف و شهودی که به خوبی کودکان را با مفاهیم جدیتری از لایه سطحی کریسمس آشنا میسازد. کریسمس چارلی براون پس از نمایش به یکی از انیمیشنهای بسیار محبوب بدل گشت به طوری که تلویزیون ملی آمریکا هر سال آن را به مناسبت کریسمس پخش میکند و در آستانه شصتسالگی هنوز هم حرفهایی برای نسل نو دارد.
۷- داستان کریسمس/باب کلارک/۱۹۸۳
در دهه چهل پسر جوانی به نام رالفی پارکر سعی دارد پدر و مادر، معلم و بابانوئل را قانع کند که «شات گان رد رایدر ۲۰۰» هدیه خوبی برای کریسمس است! و بدینگونه است که با یکی از کلاسیکهای کرسمسی سر و کار داریم که پر از لحظه ای کمیک خلاق و شر و شور فراوان است. فیلمنامه «جین شپارد» مونولوگهای بهیادماندنی دارد و «پیتر بلینگزلی» در نقش رالفی پارکر عالی است. کمدی خانوادگی که دیدنش برای هر سنی مناسب است و باز هم یادآور رزوهایی که هنوز جهان اینقدر پیچیده نشده بود.
۸- سخت مردن-قسمت اول/جان مک تیرنان /۱۹۸۸
اگر طرفدار فیلم اکشن هستید. هنوز هم قسمت اول سری فیلمهای سخت مردن پیشنهاد خوب و هیجان انگیزی برای کریسمس محسوب میشود. این قسمت که شروع یکی از فرانچایزهای مهم سینمای اکشن بوده است. با یک «بروس ویلیس» جوان و در ابتدای مسیر شهرتش و یک خبیث سمج با بازی “آلن ریکمن فقید- که در سال ۲۰۱۶ و در شصت و نه سالگی درگذشت-یکی از اکشن های هیجان انگیز و دیدنی اواخر صده اول تاریخ سینماست. که به غیر از اینکه موضوعش در حال و هوای کریسمس و جشنهای پیرامون آن است از جسارت و دیوانگی خاص خود و یک طنز سیاه جذاب برخوردار است. این روها که بروس ویلیس به بیماری مهلک آلزایمر مبتلا شده و بصورت اجباری از سینما بازنشسته شده است. دیدن دوباره این فرانچایز که تا قسمت سوم هم جذاب و دیدنی بود و هنوز به سیکل معیوب تکرار و مصرف هالیوددی دچار نگشته بود-اتفاقی که در قسمتهای چهارم و پنجم افتاد- به یاد یکی از بهترین هنرپیشههای معاصر و پر کردن ساعاتی از غروبهای دلگیر زمستانی لذتبخش است.
۹- ادوارد دست قیچی/تیم برتون/۱۹۹۰
فیلمی که همچنان سرشار از لطافتها و ظرایف احساسات آدمی است و ترکیب بسیار جذاب «جانی دپ» و «وینونا رایدر» در آن درخشان است. طراحیهای دیوانه وار تیم برتون و فضاسازیهای عجیب و غریبش مانند سفری به دیگر سو میماند. جزو دسته آثاری که همواره مانند هوای تازه است. میتوان به آن دل سپرد و از این تفاوتهای آشکار و نهان آدمهای متفاوت لذت برد. در حال و هوایی کریسمسی با برفهای نرم و دکورهایی که هنوز هم در عالم سینما کم نظیرند. یک نبوغ برتونی ناب با طعم گس کریسمسی متفاوت برای تجربه دیدار با آدمهای که به دلیل تفاوتهایشان از جامعه رانده میشوند و گوشه عزلت میگزینند. اما قلبشان از طلاست. چه کسی بهتر از برتون که خود نیز از همین دسته آدمهاست میتواند چنین روایتی را بازگو کند.
۱۰و ۱۱- تنها در خانه ۱و ۲-کریس کلمبوس-۱۹۹۰-۱۹۹۲
این دو فیلم مدتهاست که به فیلم کالتهای کریسمسی تبدیل شده اند. نه تنها جزو پرفروشترین و پر بیننده ترین فیلمهای کریسمسی تاریخ اند. بلکه به دلیل فیلمنامه جذاب و نبوغ و استعداد بالای «مک کالری کالکین» نه ساله-که البته اکنون چهل و اندی ساله است و متاسفانه آن شهرت و ثروت زود هنگام خیلی سریع کارنامه اش را با افول و زندگیاش را دستخوش تحولات ناگواری کرد، از جمله سالها اعتیاد و داستانهای دیگر و هرگز آن موفقیتها تکرار نشد- و یک «جو پشی» بی نظیر جزو خلاقانهترین این دسته فیلمها نیز محسوب میشوند. فضای شاد که با کمدی اسلپ استیک گونی ترکیب شده و هنوز هم جذابیتهای خود را برای تماشا حفظ کرده است. حضور لحظه ای «دانالد ترامپ» در قسمت دوم که بخشی از فیلم در هتل مجلل او در نیویورک فیلمبرداری شده است و ارجاعات تاریخی دیگر باعث شده که فیلم منبع الهام بسیاری شود. در هر حال هنوز هم میتوان ساعاتی به آن دل سپرد و از شیرین کاریها و عاشقانه ای مادر و فرزندی لذت برد.
۱۲- تعطیلات/نانسی مه یرز/۲۰۰۶
جوانی، عشق و کریسمس در یکی از فیلمهای کوچک اما ماندگار و دوست داشتنی سالهای ابتدایی هزاره سوم. «نانسی مه یرز» با شخصیت پردازیهای دلنشین موفق شده تا داستان آدمهایی با روابط شکست خورده و در جستجوی هوای تازه را به خوبی روایت کند. «کامرون دیاز»، «کیت وینسلت»، «جود لا» و «جک بلک» با حضور افتخاری یکی از اسطورههای سینما «الی والاس» یکی از دلچسبترین فیلمهای کریسمسی سینمای معاصر را آذین بسته اند. گرمای روابط انسانی و جستجو برای یافتن معناهای تازه برای حیات. مه یرز موفق شده تا با دیالوگهای جذاب و فضاسازیهای مناسب بار دیگر مهارت خود را در نوشتن و کارگردانی چنین آثاری به نمایش گذارد. تعطیلات از دسته فیلمهایی که دیدنش روح افزاست و یکی از بهترین پیشنهادات کریسمسی است که میتوان ارائه داد.