پنجاه‌وسومین دورۀ فستیوال سینمای نوین مونترال (Festival du nouveau cinéma de Montréal) در تاریخ ۲۰ اکتبر ۲۰۲۴ به پایان رسید و بار دیگر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های سینمای مستقل و نوآور جهان درخشید. امسال، بیش از ۲۰۰ فیلم از ۶۰ کشور جهان به نمایش درآمدند که بسیاری از آن‌ها به موضوعاتی چون استعمار، محیط زیست، و مبارزات فردی و اجتماعی پرداختند.
در این دوره، فیلم «Writing on the Wall» به کارگردانی لویی دارس و میریام چارلز، جایزۀ اصلی جشنواره به ارزش ۲۵ هزار دلار را دریافت کرد.
داستان فیلم به زندگی «پیر وَلْک»، فعال سیاسی کبکی، در دهه ۱۹۶۰ می‌پردازد. او به دلیل فعالیت‌های سیاسی‌اش علیه نابرابری‌ها و بی‌عدالتی‌های اجتماعی در زندان معروف «تومبز» در نیویورک زندانی می‌شود. در طول اعتصاب غذایی ۲۹ روزه‌اش، پیر ولک متنی تاریخی و پرمحتوا می‌نویسد که به یک سند مقاومت تبدیل می‌شود. فیلم به‌طور هنرمندانه‌ای بر تأثیر قدرت نوشتار و ادبیات در مقاومت سیاسی تأکید می‌کند. این موضوع از طریق تمرکز بر گفت‌وگوهای میان شخصیت‌ها و نشان دادن فرایند درونی نگارش و تغییراتی که این عمل در دنیای بیرونی به وجود می‌آورد، به تصویر کشیده شده است. استفاده از فیلمبرداری مینیمالیستی و نورپردازی ساده، به همراه طراحی صدا، حس تنهایی و استیصال شخصیت اصلی را به خوبی منتقل می‌کند. فیلم همچنین به مسائل جهانی همچون حقوق بشر، عدالت اجتماعی و اعتراضات سیاسی در برابر نظام‌های سرکوبگر می‌پردازد. این اثر توانسته با توجه به داستان تاریخی و الهام‌بخش، احساسات عمیقی را در مخاطبان برانگیزد و به‌عنوان نمادی از قدرت کلمات و نوشتار در مبارزات سیاسی شناخته شود.
یکی دیگر از فیلم‌های برجسته این دوره «Kalak» بود که با نمایش استعمار و آسیب‌های فرهنگی و فردی در گرینلند، مورد تحسین منتقدان قرار گرفت. این فیلم از طریق پرداختن به شخصیت‌های عمیق و استفاده از فیلمبرداری ۱۶ میلی‌متری، به بیننده‌ها دیدگاه‌های جدیدی از ارتباط بین مردمان بومی و جهان مدرن ارائه داد.
از سوی دیگر، فیلم «Meat» به کارگردانی رایان استیل، که داستانی علمی تخیلی و ماجراجویانه در جزیره‌ای دورافتاده را دنبال می‌کند، جایزۀ نتفلیکس برای بهترین طرح اولین فیلم بلند را به خود اختصاص داد .این جشنواره با تمرکز بر نوآوری در فرم و محتوا، چشم‌انداز روشنی از آینده سینمای مستقل و معاصر را ارائه داد و توانست مخاطبان خود را با نگاه‌های تازه و موضوعات گوناگون از سراسر جهان به خود جذب کند. در عین حال جوایز مهمی نیز در بخش‌های جنبی فستیوال توزیع شد که می‌تواند کمک‌های هر چند کوچکی برای انگیزه‌بخشی و گشودن مسیر فیلم‌سازان تازه نفس باشد.
- جایزۀ بین‌المللی ArteKino به ارزش ۶۰۰۰ یورو به فیلم To Leave, To Stay به کارگردانی دانه‌چ سان (از کامبوج، فرانسه و سنگاپور) تعلق گرفت. این فیلم داستان زنی را روایت می‌کند که برای فرار از یک ازدواج اجباری به جزیره‌ای دورافتاده سفر می‌کند، اما به طرز اسرارآمیزی ناپدید می‌شود و دوست او به دنبال او می‌گردد.
- جایزۀ ویژه هئیت داوران به فیلم Rocket Fuel به کارگردانی جسی پستوموس تعلق گرفت. این فیلم داستانی دربارۀ تلاش‌های خلاقانه در فضاهای علمی و تکنولوژیک است و توسط نانسی پتینیکی تولید شده است.
این جوایز نمایانگر تمرکز فستیوال بر سینمای تجربی و جسور است که توانسته استعدادهای جدیدی را در سطح بین‌المللی به نمایش بگذارد و بستری برای فیلم‌های نوآورانه فراهم کند.
در پنجاه‌وسومین دورۀ جشنوارۀ سینمای نوین مونترال، چند فیلم ایرانی در بخش‌های مختلف به نمایش درآمدند. از جمله فیلم‌هایی که حضور داشتند می‌توان به «زن‌ها بیدار می‌مانند» به کارگردانی رامتین لوافی اشاره کرد. این فیلم در بخش رقابتی «چشم‌انداز بین‌المللی» به نمایش درآمد. همچنین، فیلم کوتاه «مادران» ساختۀ رضا مجلسی در بخش فیلم‌های کوتاه بین‌المللی شرکت داشت و توانست توجهات زیادی را به خود جلب کند و البته فیلم «درخت انجیر معابد» ساخته محمد رسول اف که دقیقاً به دلیل تجربه‌گرایی همیگشگی او در فرم در جای درست خود در این فستیوال به نمایش درآمد. هرچند در این دوره فیلم‌های ایرانی موفق به دریافت جایزه‌های اصلی نشدند، اما نمایش آثار ایرانی با استقبال و تحسین تماشاگران و منتقدان همراه بود.
مراسم اختتامیه این دوره با نمایش فیلم Miséricorde ساختۀ آلن گویراودی به پایان رسید. این فیلم با استقبال بالای منتقدان همراه شد و مراسم اختتامیه نیز با تجلیل از برندگان بخش‌های مختلف همراه بود.
در حاشیۀ جشنواره، رویدادهای فرهنگی دیگری نیز برگزار شد، از جمله ماراثون فیلم Jaws، نشست‌های تخصصی در زمینه شیطان‌پرستی در کبک و عرضه کتابی به مناسبت پنجاهمین سالگرد فیلم Les Ordres ساختۀ میشل برولت. این فعالیت‌ها توانستند علاوه‌بر سینما، مباحث اجتماعی و فرهنگی مهمی را نیز به مخاطبان ارائه کنند. از دیگر دستاوردهای این دوره می‌توان به برنامۀ گسترده‌ای از فیلم‌های کوتاه، به خصوص در بخش تجربی اشاره کرد که همواره از نقاط قوت این فستیوال محسوب می‌شود و در حقیقت محفلی برای عشاق سینمای کوتاه ساخته است.
پنجاه‌وسومین دورۀ جشنوارۀ سینمای نوین مونترال، جشنی از نوآوری، تنوع فرهنگی و قدرت بی‌پایان داستان‌گویی سینما بود. در هر لحظه از این رویداد، بینندگان با فیلم‌هایی مواجه شدند که مرزهای خلاقیت و واقع‌گرایی را به چالش کشیدند و جهان‌های تازه‌ای را به روی آنان گشودند. از استعمار و مقاومت‌های تاریخی تا مبارزات فردی و اجتماعی، هر فیلم همچون آینه‌ای از پیچیدگی‌های جهان مدرن بود.
این جشنواره ثابت کرد که سینما همچنان یکی از مهم‌ترین ابزارهای انتقال تجربه انسانی و ایجاد تغییرات اجتماعی است. در کنار آثار برجسته، رویدادها و گفت‌وگوهای فرهنگی، مخاطبان فرصتی برای تأمل و بازاندیشی در مسائل کلیدی زمانه خود یافتند. Writing on the Wall، با تأکید بر قدرت نوشتار و مقاومت، نمادی از این جشن سینمایی بود که نشان داد حتی در تاریک‌ترین لحظات تاریخ، امید و مبارزه همچنان زنده‌اند.
