جشنوارۀ سینمای نوین مونترال (Festival du nouveau cinéma) یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین رویدادهای سینمایی در کانادا است که اولین بار در سال ۱۹۷۱ توسط کلود شابرول و دنیکو دی سانتا تأسیس شد. این جشنواره در طول بیش از پنج دهه، توانسته است جایگاه ویژه‌ای در میان سینماگران و دوستداران سینما پیدا کند. تمرکز اولیۀ جشنواره بر کشف و ارائۀ آثار نوآورانه و تجربی بوده و به تدریج به یک سکوی بین‌المللی برای فیلم‌های مؤلفان جدید و قدیمی تبدیل شده است. جشنوارۀ FNC به معرفی فیلم‌هایی می‌پردازد که از نظر سبک و مضمون، بازتاب‌دهندۀ دیدگاه‌های نو و متفاوت هستند و همیشه تلاش کرده است تا مرزهای سینمای سنتی را به چالش بکشد. در طول سال‌ها، این جشنواره به مرکزی برای نمایش آثار سینمایی از سراسر جهان بدل شده و فیلم‌سازان مستقل و همچنین فیلم‌های تجربی را در کنار فیلم‌های مطرح بین‌المللی قرار داده است.
این جشنواره با شعار «باز کردن درهای جدید» بر پویایی، نوآوری و استفاده از فناوری‌های نوین در سینما تمرکز دارد و فیلم‌هایی از سراسر جهان را به مخاطبان معرفی می‌کند. از آغاز فعالیت‌هایش تا به امروز، FNC فضایی برای ترویج سینمای مستقل و خلاقیت هنری فراهم کرده و فرصتی برای برخورد و گفت‌وگو بین سینماگران و مخاطبان ایجاد کرده است. در سال‌های اخیر، این جشنواره با ایجاد برنامه‌های ویژه برای واقعیت مجازی و فیلم‌های تعاملی نیز پیشتاز شده است و از فناوری‌های نوین برای ایجاد تجربه‌های جدید سینمایی استفاده می‌کند.
پنجاه و سومین دورۀ این جشنواره از نهم اکتبر در مونترالی که رنگ و بوی پاییزی به خود گرفته و بادهای سردی نیز در حال دلبری‌اند، آغاز گشته است.
همانند سال‌های گذشته، شاهد حضور آثار متنوع از ۶۰ کشور مختلف هستیم و جمع کثری از علاقه‌مندان به سینما که همواره تنور این گردهمایی ها را گرم نکاه می‌دارند. امسال، بیش از ۲۰۰ فیلم شامل ۱۰۲ فیلم بلند و ۹۸ فیلم کوتاه به نمایش درمی‌آیند. این فیلم‌ها شامل آثاری از فیلم‌سازان برجستۀ جهانی و همچنین چهره‌های نوظهور سینما می‌شوند. جشنواره در کنار اکران فیلم‌ها، برنامه‌های متنوعی چون جلسات نقد و بررسی، کارگاه‌های آموزشی و نشست‌های تبادل نظر میان سینماگران و مخاطبان برگزار می‌کند.
در میان فیلم‌های برجستۀ امسال می‌توان به چندین اثر شاخص اشاره کرد:
«Oh, Canada» ساختۀ پل شریدر که به روایت داستان‌های چندگانه از جامعۀ کانادایی می‌پردازد و به چالش‌های فرهنگی و اجتماعی این کشور نگاهی دارد.
«The Invasion» این فیلم با رویکردی فلسفی به تاریخ و تغییرات سیاسی در یک جامعۀ خیالی پرداخته است. لوزنیتسا با استفاده از تکنیک‌های روایی متنوع و کارگردانی خاص خود، توانسته تماشاگران را درگیر یک روایت عمیق کند. فیلم با نقدهایی مثبت از سوی منتقدان بین‌المللی مواجه شده و از لحاظ تصویری نیز به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین آثار امسال شناخته شده است.
«The Seed of the Sacred Fig» رسول‌اف در این اثر همچون آثار قبلی خود به نقد ساختارهای اجتماعی و سیاسی ایران پرداخته است. فیلم با روایتی تأثیرگذار و استفاده از عناصر نمادین، به مفاهیم عدالت و استبداد پرداخته و همچون دیگر آثار این کارگردان، به دلیل جسارت و عمق روایی‌اش مورد تحسین قرار گرفته است.
«Motel Destino»عینوز در این فیلم با تمرکز بر روابط انسانی و مسائل عاطفی، توانسته داستانی پیچیده و چندلایه ایجاد کند. فیلم با پرداختن به موضوعاتی چون خیانت و اعتماد، به کاوش درون روان شخصیت‌های خود می‌پردازد و مخاطبان را با چالش‌های اخلاقی و احساسی روبه‌رو می‌کند.
«All Dirt Roads Taste of Salt» کارگردان: راون جکسون
این فیلم که یکی از آثار برجستۀ جشنواره به شمار می‌آید، به شیوه‌ای شاعرانه و احساسی به روایت زندگی و طبیعت در جنوب آمریکا می‌پردازد. فیلم با تمرکز بر تجربه‌های حسی و خاطرات شخصیت‌ها، به زندگی روزمرۀ انسان‌ها و رابطۀ آن‌ها با محیط پیرامون خود پرداخته است. این اثر به دلیل رویکرد هنری و تصویربرداری استادانه مورد تحسین بسیاری از منتقدان قرار گرفته است. جکسون با استفاده از تصاویر زیبا و روایتی مبتنی بر حس، به کشف لایه‌های عمیق‌تری از تجربه‌های انسانی پرداخته است.
«Fallen Leaves» کارگردان: آکی کوریسماکی
این فیلم از فنلاند که سبک کمدی-درام خاص کوریسماکی را به نمایش می‌گذارد، داستان دو فرد تنها را روایت می‌کند که در یک دنیای بی‌احساس و بی‌روح به دنبال یافتن عشق و امید هستند. کوریسماکی با استفاده از طنز تلخ و شخصیت‌های ساده‌دل، موفق شده است فیلمی بسازد که در عین سادگی، عمق عاطفی بسیاری دارد. «برگ‌های افتاده» به‌عنوان یکی از فیلم‌های رقابتی جشنواره، توجه بسیاری از منتقدان را به خود جلب کرده است و به دلیل سبک مینیمالیستی و بازی‌های بازیگران، از جمله آثار موفق امسال محسوب می‌شود.
«The Beast» کارگردان: برتران بونلو
این فیلم علمی-تخیلی فرانسوی یکی از آثار برجستۀ جشنواره است که به پیچیدگی‌های روابط انسانی و تأثیرات فناوری بر زندگی روزمره می‌پردازد. داستان فیلم در دنیایی آینده‌نگرانه می‌گذرد و به بررسی رابطۀ انسان با ماشین و اثرات روانی آن می‌پردازد. بونلو با استفاده از روایت‌های چندلایه و ایجاد فضایی استیلیزه، توانسته است اثری ایجاد کند که به چالش‌های فلسفی و اجتماعی بسیاری پاسخ می‌دهد.
در پنجاه‌وسومین دورۀ جشنواره فیلم نوین مونترال، یکی از آثار پرحاشیه و مورد توجه،«Maria» با بازی آنجلینا جولی است. این فیلم به کارگردانی پابلو لارین، زندگی پر فراز و نشیب ماریا کالاس، خوانندۀ مشهور اپرای یونانی-آمریکایی، را روایت می‌کند. این اثر زندگی هنری و شخصی کالاس را از زوایای جدیدی به تصویر می‌کشد و به بررسی جنبه‌های ناشناخته‌تری از شخصیت او می‌پردازد.
«Maria» یکی از آثار بیوگرافی مهم این دوره است و بازی آنجلینا جولی در نقش ماریا کالاس توجه زیادی را به خود جلب کرده است. جولی با ظرافت خاصی به درون‌مایۀ شخصیت پیچیده کالاس نزدیک شده است و توانسته جنبه‌های احساسی و تراژیک زندگی او را با دقت و عمق به نمایش بگذارد. فیلم به لحظات کلیدی زندگی کالاس از جمله روابط شخصی پرچالش او و فشارهای کاری شدید که در زندگی هنری‌اش تجربه می‌کرد، پرداخته است. این اثر به دلیل کارگردانی دقیق لارین و بازی قدرتمند جولی، در جشنوارۀ امسال مورد استقبال قرار گرفته و به‌عنوان یکی از فیلم‌های برجسته و شاخص جشنواره مطرح است.
پابلو لارین که پیش از این با فیلم‌هایی مانند «جکی» (Jackie) و «اسپنسر» (Spencer) زندگی شخصیت‌های تاریخی زن را به تصویر کشیده بود، در «ماریا» نیز به سراغ بررسی یک شخصیت تاریخی دیگر با ابعاد پیچیده و تراژیک رفته است. لارین با سبک خاص خود و استفاده از تکنیک‌های بصری متفاوت، فضای هنری و احساسی منحصربه‌فردی برای روایت این داستان خلق کرده است. این فیلم به دلیل کارگردانی هنرمندانه و عملکرد عالی بازیگران، از جمله آثار مهم جشنواره نوین امسال به شمار می‌رود.
یکی از برنامه‌های ویژه این دوره، اکران برخی فیلم‌ها به مناسبت سالگردهای مهم سینمایی است. از جمله:
«Jaws» (آرواره‌ها) ساختۀ استیون اسپیلبرگ
در شب ویژه‌ای، این فیلم کلاسیک به مناسبت پنجاهمین سالگرد اکرانش به نمایش درآمد. «آرواره‌ها» که یکی از مهم‌ترین آثار تاریخ سینما و نقطه‌عطفی در ژانر وحشت محسوب می‌شود، در این جشنواره با استقبال بسیاری مواجه شده است. این فیلم نه‌تنها به دلیل تأثیرگذاری خود در سینمای وحشت بلکه به دلیل نوآوری‌های تکنیکی و روایتی، همچنان به‌عنوان یکی از آثار مهم سینما شناخته می‌شود. شبی که همراه با این نسخۀ کلاسیک سه فیلم دیگری که پس از آن ساخته شد نیز به نمایش گذاشته شد تا مخاطبان در کنار نوشیدنی‌ها و اسنک‌های سبک شب تا صبح را به لذت بردن از سینمای ژانر و دستاوردهایش بپردازند.اتفاقی که سال پیش با مدمکس در جشنواره تجربه کردند.
«Holy Motors» (موتورهای مقدس) ساختۀ لئو کاراکس
در دهمین سالگرد اکران این فیلم تجربی، جشنوارۀ مونترال یک شب ویژه را به نمایش این اثر اختصاص داده است. «موتورهای مقدس» با ساختاری غیرمعمول و روایتی پیچیده، داستان یک مرد مرموز را دنبال می‌کند که در طول روز به چندین هویت و شخصیت متفاوت وارد می‌شود. این فیلم به دلیل سبک تصویری منحصربه‌فرد و مفهوم‌پردازی نوآورانه، به یکی از فیلم‌های ماندگار سینمای مدرن تبدیل شده است. کاراکس در این فیلم از زبان سینما برای بازآفرینی واقعیت‌های مختلف استفاده کرده و مرزهای میان واقعیت و خیال را به چالش کشیده است.
یکی دیگر از برنامه‌های ویژه‌ای که در پنجاه‌وسومین دورۀ جشنوارۀ فیلم نوین مونترال به چشم می‌خورد، نمایش فیلم «School of the Holy Beast» به مناسبت پنجاهمین سالگرد اکران آن است. این فیلم کلاسیک ژاپنی به کارگردانی نوریفومی سوزوکی در سال ۱۹۷۴ ساخته شد و به دلیل مضمون جنجالی‌اش در زمان خود توجهات زیادی را به خود جلب کرد.
«School of the Holy Beast» که در ژانر پینکویگا (Pinku eiga) ساخته شده است، به موضوعات چالش‌برانگیزی مانند سرکوب جنسی و فساد مذهبی در یک صومعه می‌پردازد. داستان فیلم دربارۀ زن جوانی است که به صومعه‌ای وارد می‌شود تا به دنبال حقایق مربوط به مرگ مادرش بگردد و در این مسیر با فساد و ستم‌های اخلاقی درون صومعه مواجه می‌شود. این اثر با کارگردانی دقیق و استفاده از عناصر بصری قوی، تأثیری عمیق بر سینمای ژاپن و حتی سینمای جهانی گذاشت و به‌عنوان یک نمونه برجسته از فیلم‌های پینکویگا شناخته می‌شود.
فیلم به دلیل استفاده جسورانه از نمادها و پرداختن به موضوعاتی همچون سرکوب و تسلط مذهبی، در آن زمان بسیار بحث‌برانگیز بود و هنوز هم به‌عنوان یکی از آثار جنجالی و منحصربه‌فرد سینمای ژاپن به شمار می‌رود. نمایش دوباره این فیلم در جشنوارۀ امسال به مناسبت پنجاهمین سالگرد اکرانش، فرصتی برای مخاطبان جدید و قدیمی است تا یکی از آثار کلاسیک و مهم سینمای ژاپن را دوباره روی پرده بزرگ تماشا کنند.
«School of the Holy Beast» با ترکیبی از عناصر وحشت، درام و مسائل اجتماعی، اثری است که همچنان پس از پنجاه سال از اهمیت هنری و سینمایی خاصی برخوردار است.
